En wat er gebeurt als een vrouw zich niet toewijdt en een man niet focust.

Het volgende:

De vrouw (dé vrouw bestaat niet) vaart, drijft of dobbert op haar veertigste de territoriale wateren van de midlife binnen. Ze ervaart aanvaringen met endogene waterplanten. Of ze raakt in vervoering van een stroomversnelling waarop ze door haar kortzichtigheid niet anticipeerde. Of ze ervaart een immens overstijgende luwte die haar doen en laten omgeeft. Herleid worden al deze stuiptrekkingen op dat ze all the way meer toegewijd had moeten zijn. De  grote valkuil is haar toewijding aan kind en gezin. Deze is vast en zeker niet groot genoeg geweest door de tijd en energie die ze in werk heeft gestoken. Alternatief gezien zijn het haar dromen en fantasieën waaraan ze door haar pre-occupatie met werk en/of datzelfde kind en gezin (!) niet in voldoende mate toegewijd is geweest. Because a woman commits.

Wanneer ‘de man’ (die ook niet bestaat) zich per ongeluk spiegelt in het schitterende wateroppervlak van hetzelfde stuwmeer waarin hij zich, veertig en al, bevindt, is hij gedoemd. Per ongeluk want zijn focus priemt en kan geen bocht maken. Als hij door naar beneden te kijken dat toch doet, toont het spiegelbeeld hem inherent een van het pad geraakte zwakkeling, die ‘after all’ niet goed genoeg is en zich direct afvraagt waar hij het allemaal voor doet. Met de finish van de rat-race in zicht staat hij stil, als verlamd door de fascinerende reflectie van het zelf. De focus verleggen naar wat wat er zich onder het wateroppervlak bevindt wordt bemoeilijkt door de reflectie.

Vanmorgen had ik een leuk gesprek met non-verbale strategieën analiste Annemiek Meurs. Wat voorkomt, wat verhindert dat je leeft in het hier en nu? Dat zijn de strategieën en gedragspatronen die je gaandeweg hebt opgedaan. In feite om je te beschermen tegen dat hier en nu, althans tegen bepaalde pijnlijke ervaringen in dat hier en nu. De strategieën en gedragspatronen die je hebt aangeleerd vertellen over jouw blokkades om in het hier en nu te leven. Bepaalde strategieën en bepaald gedrag verwijzen rechtstreeks naar hetgeen ze moeten verhullen. Ik slik bij een emotionele mededeling. Want ik slik mijn emotie weg. Ik sluit mijn ogen bij een dramatisch tafereel. Want ik ontken de werkelijkheid. Weten wat en hoe er iets verhuld wordt is het resultaat van meer dan alleen een studie ernaar. Ervaring speelt een belangrijke rol.

Hoe verhoudt zich dit met onze verbale communicatie? Words and images to connect, schreef ik gister nog. Vechten uitgesproken woorden en uitgedragen lichaamstaal elkaar aan? Ja, als je eenmaal veertig bent, is die kans erg groot. De uitdaging ligt in het samenbrengen van wat oppervlakkig gezien onverenigbaar is.

Hoe belangrijk zijn woorden? Hoe belangrijk zijn ze voor ons en onze communicatie? De interpretatie ervan (je hoofd) en de emoties (je gevoel) die ze met zich meebrengen hebben in onze omgang met elkaar net zoveel effect op ons onbewuste als dat onze non-verbale patronen en strategieën dat hebben. Are you with me? Want het gaat nog verder. Neem zogenaamd gevleugelde one-liners. Deze ‘Yes, We Can’-s overtreffen ratio en emotie. Soms komt iets gewoon aan. Het slaat in. It hits you. Het is treffend. Grote denkers, filosofen, charismatische personen – en dat kunnen vooral ook sporters, artiesten of Ghandi’s en Mandela’s zijn – hebben met elkaar gemeen dat ze iets ‘in essentie’ kunnen uitdrukken, de essentie kunnen uitdrukken. Eén kreet, één one-liner en the crowd essentially goes mad. Wat is dat? De vereniging van non-verbale communicatie en woorden? Mateloos interessant.

Nu kom ik terug op het stille wateroppervlak of de kolkende watermassa van de midlife. Laten we om te beginnen het bevooroordeelde woord midlifecrisis vervangen door simpelweg midlife. Dat is waar we ons bevinden. Dat is wat het is. Gezien het feit dat we steeds ouder worden zal het breekpunt weliswaar meegroeien met onze gemiddelde levensduur, maar dat is voor later. Vooralsnog is de gemiddelde levensverwachting in Nederland  79,2 jaar voor mannen en 82,9 jaar voor vrouwen. En is veertig de aangewezen leeftijd voor de midlife.

Tot je veertigste is er vooral veel toekomst, vooruitkijken en anticiperen op dat wat komen gaat. De kronkelende, smalle of zesbaansweg wordt geflankeerd door grote en kleine borden die doorverwijzen naar verwachtingen, plannen en mogelijke realisaties. Focus en commitment worden ten doel gesteld aan de invulling van het rijk geschakeerde landschap. Hindernissen zijn er om genomen te worden. Je verbaast en vergenoegt jezelf erin hoe.

Op je veertigste krijg je dan opeens een heel groot cadeau. En dat cadeau daar heb je zelf heel veel voor gedaan. Op je veertigste krijg je van jezelf, je verleden erbij. Je gaat terugkijken. Want vooruit begin je eindelijk iets te overzien van haalbaarheid en mogelijkheden. Grenzen en limieten doen hun intrede: met name fysieke en die resoneren mentaal.

Nou maak je borst maar nat. Nu moeten we ons schrap gaan zetten. We weten nu zo’n beetje wat de inhoud is en we weten wat voor liedje we zingen. Nu gaan we door naar de tweede ronde! Wil je je echt schrap zetten, dan ga je voorbij de basis, voorbij het fundament, direct door naar de wortel. En die ga je voeden: aarden, met beide benen niet op de grond maar erin. Oftewel wortelen! En wortelen, dat doe je in je verleden. Een grote wortel maakt dat je uit kunt groeien. Niet alleen recht omhoog en recht vooruit (kijkend). Maar expansie in de breedte, in de volheid van je zijn. Je rotsvaste eigenheid gaat de strijd aan met je fysieke en ervaringsgerelateerde hoedanigheid. Dat is verbinding maken. Dat is voedzaam. Het oprakelen van missing connections, aankomen op een point of no return, doorbreken, deze ervaringen worden niet erg goed uitgedrukt met woorden als crisis en of de vaak eraan voorafgaande burn-out. Een understatement. Midlife is challenge; is erop of eronder. Er kleeft meer aan een woord dan haar betekenis alleen. De interpretatie brengt ‘hoofdzaken’ met zich mee, en daarnaast gevoel dat resoneert.

De goede mens (bestaat niet) gaat na zijn veertigste met zijn verleden aan de slag. De andere helft van het aardse bestaan is aangebroken. Lichaam en nieuwsgierigheid gaan het niet winnen van verouderingsprocessen en de overdaad aan ervaringen die zijn opgedaan. Voor een mooi lang leven, heb je diepe wortels nodig. Laat die midlife maar komen, mannen en vrouwen gelijk. Stap uit de committent, get out of focus. Geen gelukkige toekomst zonder een groot en helder verleden. Geheel en al bepaald door je eigen reflectie.

Zo en nu dan, hooggeëerd publiek, komt als een duveltje uit een doosje eindelijk de relativiteitstheorie van Einstein om de hoek kijken. Je eigen perceptie is namelijk zo relatief en afhankelijk van omgevingsfactoren als maar zijn kan. Dus wat is echt echt? Wat is waar ongeacht al het andere? Enkel en alleen dat wat er daadwerkelijk is. Alles wat er is en dat is zoveel en zo weinig als het huidige moment kan bevatten. Dus alles wat in het huidige moment is (want dat is alles wat er is) is bepalend. Niet dat wat was, zal zijn, nooit geweest is of nooit komen zal. Hoe logisch. Maar of je die realiteit kunt bevatten, laat staan aankunt dat is een ander verhaal. Let’s just get started met dat de houdbaarheidsdatum van Descartes’ cogito ergo sum (ik twijfel dus ik ben) lang verstreken is. En let’s carefully continue met de onbewuste gedragspatronen en strategieën die aangewend worden om de realiteit niet onder ogen te (hoeven) zien.

Met grote dank aan Annemieke Meurs van http://www.face-valu.eu en mijn vriendin Ida Sandberg